Sinds de invoering van de Wet Kwaliteitsborging voor het Bouwen (Wkb) op 1 januari 2024 is het verplicht in nieuwbouwprojecten in gevolgklasse 1 een onafhankelijke, toegelaten kwaliteitsborger in te schakelen die gebruik maakt van een toegelaten instrument.
De implementatie van de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb) vordert gestaag. Dat is ook te zien aan de vragen die over dit onderwerp binnenkomen bij de VKBN. Voor goede kwaliteitsborging is kennis essentieel. Daarom beantwoorden wij enkele veelgestelde vragen.
Wat is de rol van de kwaliteitsborger?
De kwaliteitsborger ziet erop toe dat het bouwwerk voldoet aan de eisen van het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl). Om dit te waarborgen is hij bij alle stappen van het bouwproces betrokken; hij controleert tekeningen en adviesrapporten en toetst tijdens de uitvoeringsfase of conform de eisen wordt gebouwd. Bij oplevering verklaart de kwaliteitsborger dat het gerechtvaardigde vertrouwen bestaat dat het werk voldoet aan de gestelde eisen in het Bbl.
De kwaliteitsborger is onafhankelijk en mag dus niet bij het bouwwerk betrokken zijn (bijvoorbeeld als ontwerper of bouwer). Kwaliteitsborgers zijn geregistreerd bij de Toelatingsorganisatie Kwaliteitsborging Bouw (TloKB) en gebruiken een toegelaten instrument.
Wat is een instrument voor kwaliteitsborging?
Dit is een systeem of werkwijze waarmee een kwaliteitsborger tijdens de bouw toeziet op de naleving van bouwtechnische voorschriften. Een instrument beschrijft hoe de kwaliteitsborger een integrale beoordeling van de kwaliteit van het bouwwerk uitvoert en stelt eisen aan zijn processen en vakbekwaamheid. Er zijn nu (in februari 2025) zeven instrumenten goedgekeurd en vermeld in het register van de TloKB.
Wanneer gaat verbouw onder de Wkb vallen?
Dat is nog niet bekend. Minister Keijzer van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening voert gesprekken met gemeenten, kwaliteitsborgers en marktpartijen ‘om na te gaan hoe kwaliteitsborging bij de verbouw – bezien vanuit de risico’s bij deze activiteiten – kan worden vereenvoudigd en efficiënter kan worden vormgegeven’. VKBN verkent samen met haar leden mogelijkheden om hier methoden voor te ontwikkelen. De minister verwacht de Kamer te kunnen informeren in de zomer can 2025.
Welke bouwwerken vallen onder gevolgklasse 1?
Gevolgklasse 1 omvat eenvoudige bouwprojecten: grondgebonden woningen (niet-zorg), woonboten, industriefuncties tot twee bouwlagen, bijbehorende functies, vakantiewoningen, en bepaalde infrastructurele werken.
Een gedetailleerd overzicht staat op de website van het InformatiePunt LeefOmgeving. Daar vind je ook de uitzonderingen, waaronder die voor verbouw en voor vergunningvrije bouwactiviteit. Verder geeft de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) duidelijkheid met een aantal geïllustreerde voorbeelden van gevolgklasse 1.
Wie bepaalt de juiste gevolgklasse?
De gemeente controleert bij de bouwmelding of de juiste gevolgklasse is aangehouden. Heb je hulp nodig bij het inschatten tot welke gevolgklasse een bouwwerk behoort? Op de website van het van het InformatiePunt LeefOmgeving (www.iplo.nl) vind je een uitgebreide omschrijving van de drie gevolgklassen.
Hoe wordt de juiste gevolgklasse bepaald bij gecombineerde aanvragen?
Het bepalen van de gevolgklasse van bouwwerken moet gebeuren per afzonderlijk bouwwerk. Afzonderlijk betekent dat het bouwwerk bouwkundig en functioneel te onderscheiden is van een ander bouwwerk. Wanneer sprake is van een combinatie van verschillende gevolgklassen in één bouwwerk, dan geldt de hoogste gevolgklasse. Een combinatie van wonen en winkels in hetzelfde gebouw valt bijvoorbeeld niet onder gevolgklasse 1, omdat winkels niet vallen onder gevolgklasse 1.
Kan een project nog in fasen worden opgeleverd?
Jazeker, projectmatig bouwen met oplevering in fasen is mogelijk. De gemeente kiest dan voor één van de volgende drie werkwijzen:
- Geen signalen van de kwaliteitsborger: formele gereedmelding afwachten.
- Aanvullende informatie opvragen bij oplevering van iedere fase (deelopleveringen).
- Twee weken voor iedere fase wordt een volledige gereedmelding gedaan. Dit kan ook als één bouwmelding met alle fasen tegelijk is gedaan. Het ministerie van VRO komt op korte termijn met een aanpassing om dit in het Bbl te verduidelijken.
Hoe wordt omgegaan met casco opleveren?
In dat geval wordt gereedmelding (met Verklaring) gedaan na afronding van de resterende werkzaamheden /de afbouw. Dit kan op twee manieren. De opdrachtgever kan zelf een aanvullende opdracht aan de Kwaliteitsborger geven om de laatste openstaande punten af te ronden. Of de Kwaliteitsborger kan een document opstellen waarin is aangegeven dat het bouwwerk met uitzondering van de cascopunten voldoet. De opdrachtgever kan dan met een eigen Kwaliteitsborger de resterende punten afronden.
Is er een Model Raamovereenkomst voor Kwaliteitsborging?
VKBN en Bouwend Nederland hebben gezamenlijk een Model Raamovereenkomst Kwaliteitsborging opgesteld, als service voor onze leden. Kwaliteitsborgers kunnen deze overeenkomst gebruiken bij het afsluiten van opdrachten met aannemers.
In de raamovereenkomst staan de verplichtingen van de kwaliteitsborger en de aannemer omschreven, net als afspraken bij bijzondere situaties. Ook vind je afspraken over prijzen, de inzet van het gekozen instrument en over continuïteit. Bij de raamovereenkomst zit ook een Model Projectopdracht. Het gebruik van deze raamovereenkomst is volledig vrijwillig. Als bedrijven hun eigen contractteksten willen (blijven) gebruiken dan is dat uiteraard toegestaan.
Waarom geeft de VKBN deze antwoorden?
De VKBN is opgericht om de implementatie en uitvoering van de Wkb te ondersteunen en te optimaliseren. Wij dragen bij aan een transparante en efficiënte werkwijze in de bouwsector, met als doel de verbetering van de algehele bouwkwaliteit in Nederland. Wij vertegenwoordigen de belangen van onze leden bij wetgevers en de bouwsector. Daarnaast signaleren we knelpunten en faciliteren we kennisdeling. Heb jij een vraag? Mail gerust naar info@vkbn.nl of gebruik het contactformulier.
Meer informatie over de Wkb lees je op de website van het InformatiePuntLeefOmgeving.